Эканамічныя працэссы

У другой палавіне XVIII ст. у Беларусі стаў прыкметным працэс аднаўлення гарадоў і павелічэння іх насельніцтва за кошт «лёзных людзей», сялян і яўрэяў. Прыток апошніх у гарады падтрымліваўся феадаламі і дзяржаўнай уладай. Найбольш буйныя яўрэйскія абшчыны былі ў гарадах заходняй і нэнтральнай Беларусі, дзе яны складалі часам да 30—40% ад усёй колькасці насельніцтва гарадоў. У мястэчках яўрэі ў канцы XVIII ст. складалі 50% ад усёй колькаці жыхароў. Асноўнымі заняткамі былі гандаль і рамяство. Яны, як правіла, не ўваходзілі ў цэхавыя аб'яднанні рамеснікаў, хаця ў буйных гарадах былі вядомы «рамесніцкія брацтвы» яўрэяў — арганізацыі цэхавага тыпу.

Адпаведна росту таварнага рамяства маёмасная дыферэнцыяцыя рамеснікаў паглыблялася. Найбольш багатыя з іх прыцягвалі ў свае майстэрні збяднелых членаў цэхаў. У цэхавых аб'яднаннях паступова ўзманняласн кіруючае становішча найбольш багатай групы рамеснікаў — майстроў і цэх-майстраў. Яны эксплуатавалі чаляднікаў і вучняў, якія змагаліся за паляпшэнне ўмоў работы, павышэнне заработнай платы, хутчэйшы перавод у больш высокі разрад і таму знаходзіліся амаль у пастаяннай апазіцыі да цэхавага старшыні і нават спрабавалі часам знайсці на яго ўправу ў гарадскім магістраце.

Пэўная маёмасная і ўнутрысаслоўная няроўнасць назіралася і сярод гандлёвага насельніцтва, якое складалася як з дробных гандляроў і «купчыкаў», так і з багатых купцоў. Рамеснікі часта вялі барацьбу з купцамі і перакупшчыкамі за рынак збыту, а таксама за права ўстанаўлення цэн. Акрамя таго, рамеснікі, аб'ядяаныя ў цэхі, імкнуліся да атрымання манапольнага права гандлю на рынку, таму паміж імі і купцамі часта ўзнікалі канфлікты, якія звычайна заканчваліся тым, што суды абавязвалі гандляроў плаціць цэху за права гандлю. Колькаснь рамесніцкага і гандлёвага насельніцтва ў розных гарадах Беларусі была неаднолькавай. Найбольшай яна назіралася ў Магілёве, Віцебску, Полацку, Оршы, Мінску, Гродна, Слуцку, Мазыры (25-50% ад агульнай колькасці жыхароў). К канцу XVIII ст. у сістэме арганізацыі рамеснікаў началіся істотныя змены, якія ажыццяўляліся ў формах скарачэння цэхавых аб’яднанняў, змяншэння колькасці цэхаў у гарадах і рамеснікаў у цэхах. Многія з рамеснікаў, якія не ўваходэілі ў цэхавыя арганізыі, аб'ядноўваліся ў рамесніцкія брацтвы, якія мелі дагаворныя адносіны з цэхамі.

Павелічэнне таварнасці рамяства ўзмацніла залежнасць рамеснікаў ад гандлёвага капіталу і садзейнічала развіццю першапачатковых форм капіталістычнай вытворчасці. З'явілася значная колькасць свабодных рабочых рук, якія выгадна было выкарыстоўваць дл работы ў наём. Таму к канцу XVIII ст. павялічылася колькасць прад прыемстваў з наёмнымі людзьмі. У некаторай ступені наёмная праца выкарыстоўвалася на мануфактурах, якія былі ў мястэчках і сельскіх феадальных гаспадарках. Такім чынам, эканамічнае развіццё гарадоў і мястэчак характарызавалася ў другой палавіне XVIII ст. не толькі пакаваннем феадальяых форм, але і ростам таварнай вытворчасці, зараджэннем капіталістычных адносін.

Другие статьи

География автомобильной промышленности
Автомобильная промышленность - ведущая отрасль машиностроения, влияющая на процессы экономического и социального развития Российской Федерации. Наличие развитой автомобильной промышленности является важ­ным элементом обеспечения национальной безопасности государства. В от­расли объединен ...